Studio Ghibli là một trong những hãng phim hoạt hình nổi tiếng trên thế giới với phong cách hoạt hình vẽ tay tuyệt đẹp, những câu chuyện lay động lòng người, cùng những nhân vật khó quên. Trong kho tàng phim đồ sộ của hãng có những tác phẩm ít người biết đến, và không được đánh giá cao, nhưng chúng lại là kiệt tác chờ ngày được khám phá. Porso Posso là một tác phẩm như thế, ra mắt vào năm 1992 dưới sự cầm trịch của đạo diễn Hayao Miyazaki.
Mặc dù ra mắt cách đây hơn ba thập kỷ, song giờ đây Porco Rosso đã trở nên ý nghĩa và mang tính thời sự hơn bao giờ hết. Bộ phim vẫn trung thành với phong cách và chủ đề đặc trưng của Ghibli, nhưng nó lại nổi bật nhờ lối khai thác sâu sắc chưa từng có về sự vỡ mộng của một người đàn ông trong hành trình tìm lại quá khứ, bản sắc, và mục đích sống trong thời hậu chiến.
Porco Rosso là một kiệt tác bị đánh giá thấp của Studio Ghibli
Porco Rosso lấy bối cảnh vùng biển Adriatic vào cuối những năm 1920 và đầu những năm 1930, thời kỳ Châu Âu vẫn còn chao đảo sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, và chủ nghĩa phát xít đang trỗi dậy ở Ý. Giữa lúc căng thẳng chính trị gia tăng, kinh tế khó khăn, và ngành hàng không phát triển nhanh như vũ bão, Porco, cựu phi công Ace* có tên thật là Marco Pagot, đã tự nguyện lui về ở ẩn.
Bộ phim cân bằng giữa bối cảnh lịch sử với những khoảnh khắc mang đậm chất phiêu lưu và yếu tố kỳ ảo đặc trưng của Ghibli, thể hiện rõ nét nhất qua diện mạo của Porco – chú heo mang hình hài con người. Porco Rosso là một trong những bộ phim đánh dấu sự trưởng thành vượt bậc của Studio Ghibli, xoay quanh nhân vật chính phức tạp, cùng chủ đề mang đậm màu sắc chính trị, khiến nó trở nên khác biệt so với những bộ phim khác của hãng.
Là một thợ săn tiền thưởng, Porco đấu với không biết bao nhiêu tên không tặc cho đến một ngày anh bị thách đấu bởi một phi công Mỹ trong băng không tặc, Donald Curtis. Với sự giúp đỡ của người bạn lâu năm, Gina, và thợ máy trẻ đầy nhiệt huyết, Fio, anh sửa chữa máy bay để chuẩn bị cho trận quyết đấu trên không – nơi không chỉ thử thách kỹ năng bay lượn của anh.
Phim của Miyazaki mang đậm tính chiêm nghiệm. Bên cạnh những khoảng khắc tươi vui, phim còn dành thời gian để khắc họa sự vỡ mộng, lòng tự hào, và lý tưởng của Porco trong một thế giới không hoàn hảo và luôn thay đổi. Câu chuyện đầy tính biểu tượng, khiến cho đến nay, nó vẫn là một trong những tác phẩm đáng nhớ của hãng phim.
Chủ đề của Porco Rosso vừa phổ quát, vừa mang tính vượt thời gian
Lấy bối cảnh Châu Âu trong thời kỳ giữa hai cuộc chiến tranh thế giới – thời kỳ bất ổn chính trị và sự trỗi dậy của chủ nghĩa phát xít – Porco Rosso đã làm được điều mà ít bộ phim hoạt hình nào làm được. Nước Ý khi đó đang trong quá trình tái thiết sau sự tàn phá của Thế chiến thứ I, ảnh hưởng tới sinh mạng của hàng triệu con người, và khiến Porco chọn cách sống ẩn dật.
Porco Rosso không che đậy quá khứ từng là phi công của Porco, mà trái lại còn trân trọng nó. Phim khắc họa vẻ đẹp của những chuyến bay mà không làm mất đi sức nặng của bối cảnh lịch sử và quá khứ của Porco. Câu chuyện xoay quanh hậu quả của chiến tranh, được kể qua hồi ức và những giấc mơ về những người bạn đã mất của Porco, dần hé lộ lý do vì sao anh chọn lui về ở ẩn.
Hình ảnh Porco trong hình hài của một chú heo là phép ẩn dụ trực quan cho sự vỡ mộng và mong muốn thoát khỏi chế độ thối nát.
Chấn thương tâm lý và mặc cảm tội lỗi của người sống sót khiến Porco ngại kết nối với những người xung quanh, dẫn đến cảm giác bị xa lánh sâu sắc hơn bao trùm lên sự cô lập của anh. Thế nhưng, những mối quan hệ mà anh duy trì và vun đắp trong suốt bộ phim, đặc biệt với Fio, dần kéo anh trở lại, trong khi Gina vẫn là sợi dây liên kết với phần người của anh.
Bằng cách khai thác nỗi sợ đánh mất chính mình vì những tổn thương trong quá khứ và niềm khao khát được kết nối, Porco Rosso vẫn xoay quanh những chủ đề phổ quát, mang tính vượt thời gian, chạm đến trái tim khán giả qua nhiều thế hệ. Cùng với sự cân bằng giữa yếu tố hài hước, phiêu lưu, và u buồn, bộ phim đem đến trải nghiệm khó quên cho người xem.
Phim của Studio Ghibli là tiếng nói phản kháng chủ nghĩa độc tài
Nước Ý dưới thời Mussolini tuy phủ bóng đen lên phim, nhưng không làm lu mờ câu chuyện chính xoay quanh Porco. Tuy nhiên, sự trỗi dậy của chủ nghĩa phát xít vẫn luôn âm thầm hiện diện trong phim, thể hiện qua việc Porco mong muốn duy trì quyền tự do cá nhân và từ chối tham gia lực lượng không quân.
Miyazaki lên tiếng chống lại chế độ độc tài và phát xít thông qua sự vỡ mộng của Porco về chủ nghĩa dân tộc và tính biểu tượng đằng sau hình hài giống heo của anh. Dù quá khứ trước đây từng là phi công Ace, nhưng Porco chọn độc lập thay vì danh vọng, đặt đạo đức cá nhân lên trên lòng trung thành mù quáng với chủ nghĩa dân tộc.
“Tôi thà làm heo còn hơn làm phát xít.”
Porco Rosso/Marco Pagot
Hình ảnh Porco trong hình hài của một chú heo là phép ẩn dụ trực quan cho sự vỡ mộng và mong muốn thoát khỏi chế độ thối nát. Anh chọn từ chối dính líu vào sự bất công, và việc tự nguyện lui về ở ẩn là bằng chứng cho thấy cam kết của anh với lý tưởng này. Lập trường chống chủ nghĩa phát xít đang lan rộng ở Ý không phải là một màn trình diễn, mà nó bắt nguồn từ chuẩn mực đạo đức và lương tâm của anh.
Mặc dù đã ra mắt cách đây hơn 30 năm, và lấy bối cảnh của gần 100 năm trước, nhưng chủ đề này vẫn giữ nguyên giá trị, và vẫn được nhắc đến cho đến tận ngày nay. Porco Rosso nhắc nhở người xem rằng muốn đứng lên chống lại chế độ áp bức, thì cần phải có lòng dũng cảm và niềm tin vững chắc, và rằng việc rút lui đôi khi là một hành vi đạo đức nếu nó đồng nghĩa với việc rời xa chế độ thối nát.
Di sản của Porco Rosso vẫn sống mãi ngay cả sau nhiều thập kỷ
Tư tưởng phản chiến, chống chủ nghĩa dân tộc, và chống phát xít của Hayao Miyazaki được phản ánh qua việc Porco Rosso đi sâu khám phá tính chính trực, sự phản kháng trước sức ép của chủ nghĩa độc tại, và hậu quả dai dẳng của chiến tranh. Porco kiên trì sống theo chuẩn mực đạo đức của riêng mình, bất chấp thế giới xung quanh cưỡng ép anh phải tuân theo, và điều này vẫn vẹn nguyên tính thời sự trong xã hội hiện đại.
Những trải nghiệm của phi công Porco trong Chiến tranh thế giới thứ nhất hé lộ cái giá thực sự của xung đột và sự rỗng tuếch của vinh quang dân tộc. Bằng cách cho Porco mang diện mạo khác biệt so với những nhân vật khác – những con người luôn chạy theo tham vọng, hay thậm chí hung hăng, hiếu chiến – bộ phim cho thấy rõ sức mạnh của Porco đến từ việc anh từ chối tham gia vào hệ thống coi trọng hệ tư tưởng hẹp hòi hơn nhân tính.
Porco Rosso vẫn là bộ phim Ghibli có sức sống bền bỉ nhờ bối cảnh lịch sử, và cách đi sâu khai thác chủ đề phổ quát: chiến tranh, áp lực chính trị, và đạo đức. Bộ phim khuyến khích khán giả suy ngẫm về hậu quả của hành động và của sự thờ ơ, đồng thời cho thấy tính chính trực có thể tồn tại lâu hơn những hệ tư tưởng thối nát, bất kể chúng là chủ nghĩa độc tài hay sự phi lý của chiến tranh.
Bộ phim năm 1992 của Miyazaki vẫn là một trong những kiệt tác bị đánh giá thấp của Studio Ghibli, ngay cả sau hơn 30 năm kể từ ngày ra mắt. Porco Rosso là một bộ phim mà ai cũng nên xem ít nhất một lần trong đời bởi chủ đề sâu sắc, nhân vật chính phức tạp, và câu chuyện giàu tính biểu tượng.
*Ace là thuật ngữ thông dụng trong hàng không quân sự dùng để chỉ phi công đã bắn hạ 5 máy bay đối phương trở lên.
Nguồn: screenrant
Dịch: Toàn Vũ
